Fort van Nieuwendamme

Het Fort van Nieuwendamme, oorspronkelijk Fort Real genoemd, is een verdedigingswerk uit 1584, gebouwd op last van het Spaande hof, dat Nieuwpoort en het omliggende gebied moest beschermen tegen invallen van de protestantse hervormingsgezinden uit Oostende en Nederland. Na het beleg van Oostende (1601-1604) was het strategisch belang van het fort echter al grotendeels uitgespeeld.

Dat veranderde toen het fort, tijdens de Eerste Wereldoorlog, pal in de frontstreek kwam te liggen, in vijandelijke overstromingsgebied, en de Duitse bezetter er een aantal bunkers op liet bouwen. Dit zijn vandaag van de laatste bunkers uit die periode op het Middelkerkse grondgebied.

De naam 'Nieuwendamme' verwijst naar een dam die in de 12de eeuw werd gebouwd om de monding van de toenmalige Testerepgeul in de Ijzer af te buigen. Zo konden bijkomende gronden ingepolderd worden. In de 14de eeuw ontstond op deze plaats, in de buurt van de sluizen op de Ijzer, een relatief welvarende handelsnederzetting. De aanwezigheid van een overdrag, waarover boten van de Ijzer in de Ieperleed konden worden getrokken (en omgekeerd), is daar niet vreemd aan. Voor de Ieperlingen was dit een cruciaal punt op een belangrijke handelsweg naar zee.

Het gebied rond Nieuwendamme was, omwille van de controle over de waterhuishouding, dus niet alleen militair-strategisch belangrijk maar, zeker tot in de 16de eeuw, ook economisch.

Ook vandaag nog is het meer dan 400 jaar oude fort, en de gecompliceerde waterhuishouding, nog duidelijk zichtbaar in het landschap. Op luchtfoto's is de specifieke vorm van de schans met vier bastions onmiddellijk herkenbaar.  

Het Fort van Nieuwendamme werd als monument beschermd op 16/11/1981.